مولفان: دیلیپ جورج؛ شام اس. بات؛ بینا آنتونی
تاریخ دریافت مقاله: ۲۹ نوامبر ۲۰۰۷
تاریخ پذیرش مقاله: ۸ فوریه ۲۰۰۸
چکیده:
آلوئه ورا (آلوئه ورا باربادنسیس میلِر) برای درمان بیماری‌های زیاد و متنوعی پیشنهاد و استفاده شده است اما تاکنون از این گیاه در دندانپزشکی استفاده‌ی زیادی نشده است. در این مقاله، به بررسی کاربردهای این گیاه پرداخته و نتایج یک تحقیقِ آزمایشگاهی را بیان می‌کنیم که در آن، اثرِ ضد میکروبیِ ژل دندان آلوئه ورا، با دو نمونه از خمیردندان‌های تجاریِ موجود در بازار مقایسه شده است. نتایج اولیه‌ی این تحقیق نشان داد که ژل دندان آلوئه ورا و خمیردندان‌های مورد بررسی، به یک اندازه در برابر کاندیدا آلبیکانس، استرپتوکوک موتانس، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، انتروکوک فکالیس، پرهوتلا اینترمدیا، و پپتواسترپتوکوکوس آناروبیوس موثر هستند؛ اما اثرِ ضدمیکربیِ ژل دندان آلوئه‌ورا در برابر اس. میتیس، بیشتر از خمیر دندان‌های مورد بررسی بود.
مقدمه
موفقیت هر خمیر دندان تا حدی وابسته به توانایی آن خمیر دندان در دفع میکروفلورهای بیماری‌زایِ دهان است. سال‌هاست خمیر دندان‌های حاوی فلوراید در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند و تحقیقات وسیعی نیز صورت گرفته که توانایی این خمیر دندان‌ها در ایجاد مقاومت در دندان‌ها را مورد بررسی قرار داده اند [۱].
ژل یا لعابِ به دست آمده از آلوئه باربادنسیس میلر (که با نام آلوئه ورا نیز شناخته می‌شود) یکی از درمان‌های مطمئن و قابل اعتمادی است که می‌تواند هم به عنوان عامل مرطوب‌کنند و هم به عنوان درمان سوختگی‌های جزیی و خراش‌های موضعیِ پوست مورد استفاده قرار گیرد. آلوئه ورا گیاهی شبیه کاکتوس است که در واقع، از تیره‌ی سوسنیان به شمار می‌رود. اگرچع بیش از ۳۰۰ گونه گیاه آلوئه وجود دارد، اما گونه‌ی آلوئه باربادنسیس، بهترین خواص دارویی و پزشکی را از خود نشان می‌دهد.
اولین کاربردهای نوین از آلوئه ورا در دهه‌ی ۱۹۳۰ و برای درمان سوختگی‌های ناشی از تابش و تشعشعات بود [۲]. بعلاوه، مشخص شده است که آبِ آلوئه ورا که از داخل این گیاه به دست می‌آید، تاثیرات سودمند فراوانی برای بدن انسان دارد [۶-۳].
خواص آلوئه باربادنسیس میلر در صورتی افزایش می‌یابد که برداشت از این گیاه، سه سال پس از کاشت صورت گیرد. این در حالی است که خواص تغذیه‌ایِ این گیاه، ۱۲ سال پس از کاشت، کاهش می‌یابد [۷]. اگر گیاه آلوئه ورا به مدت بیش از دو ساعت در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد، خواص خود را به طور کامل از دست می‌دهد زیرا این گیاه، به راحتی اکسیده می‌شود. در نتیجه، لازم است که آن را تحت استانداردهای داروشناسی قرار دهیم تا بتوانیم عمر گیاه
را طولانی تر نموده و استفاده بهتری از آن بکنیم. سازمان‌های غیرانتفاعی‌ای مانند «شورای بین‌المللی علومِ آلوئه» استانداردهایی را برای این گیاه به تصویب رسانده‌اند و مهر کیفیت این سازمان‌ها، نشان‌دهنده‌ی نظارت بر کیفیت محصولات آلوئه ورا است. محصولاتی که موفق به دریافت مهر مذکور شوند، خواص و مزایای بیشتری به نسبت سایر محصولات آلوئه دارند زیرا مهر شورای بین اللملی علوم آلوئه فقط به محصولات اعطا می شود که خواص درمانیِ آن‌ها به اثبات رسیده باشد [۷].
این ارزیابیِ آزمایشگاهی، به مقایسه‌ی فعالیتِ ضدمیکروبیِ یک ژل دندان آلوئه ورا با دو خمیر دندان تجاری محبوب می پردازد. این خمیردندان‌ها از نظر کارایی شان در برابر هفت میکرو ارگانیسمِ بیماری‌زا که در ایجاد بیماری های دهان فعال هستند مورد آزمایش قرار گرفته اند. هدف از نتایج این تحقیقات، آن است که تاثیر ضد میکربیِ هر یک از این خمیر دندان‌ها را در برابر هر یک از میکرو ارگانیسم‌های تحقیق، نشان دهیم.
مواد و روش‌ها
این پژوهش، برای نشان دادن فعالیتِ ضد میکروبی، از یک ژل دندان آلوئه ورا (ژل دندان فورِور برایت، محصول شرکت فورور لیوینگ، اسکاتس‌دِیل، آریزونا، ۸۸۸.۴۴۰.۲۵۶۳) استفاده کرده ایم که در این تحقیق، آن را خمیر دندان الف می نامیم. همچنین از دو خمیر دندان تجاری نیز استفاده کرده‌ایم که عبارت اند از: خمیر دندان ب، خمیر دندان پپسودِنت (محصول یونیلیوِر، انگلوود کلیفس، نیوجرسی، ۲۰۱.۸۹۴.۷۷۶۰)؛ و کولگِیت (محصول کولگیِت- پالمولیو، کانتون، ماساچوست، ۸۰۰.۸۲۱.۲۸۸۰)، که در این تحقیق، آن‌ها را به ترتیب، خمیر دندان ب و خمیر دندان پ می‌نامیم. این تحقیق
از محیط کشتِ منجمد خشکِ برای گونه‌های مرجع (شامل استرپتوکوکوس موتانس، کاندیدا آلبیکنس، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، اس. میتیس، انتروکوک فکالیس، پرهوتلا اینترمدیا، و پپتواسترپتوکوکوس آناروبیوس) استفاده کرده است.
ارگانیسم‌های مورد استفاده در این تحقیق، در محیط‌های گزینش‌شده‌ی مربوطه کاشته شدند. مثلا اس. موتانس در آگار میتیس سالیواریوس باسیتراسین (محیط طلایی)، سی. آلبیکنس در آگارِ دکستروز سابوراد، ال. اسیدوفیلوس در آگار روگوسا اس. ال، اس. میتیس در آگار مستیس سالیواریس، ای. فکالیس در آگار مک کانکی، و پرهوتلا اینترمدیا و پپتواسترپتوکوکوس آناروبیوس در آگار نئومایسین بلاد کشت شدند [۸].
خلوص هر یک از گونه‌های مورد تحقیق، در طول هر آزمایش یک بار کنترل می‌شد و این کار با استفاده از کشت مجدد، رنگ آمیزی گرم و مورفولوژی کلونی صورت می گرفت. بعلاوه، حساسیت ضد میکروبی نیز با استفاده از روش گودال بررسی و کنترل می شد [۹]. برای نشان دادن اثر ضد باکتریایی بر باکتری‌های هوازی، از آگار مولر هینتون، برای نشان دادن این اثر بر باکتری‌های بی‌هوازی از آگار ویکین کالگرن بلاد، و برای نشان دادن اثر مذکور بر باکتری‌های کاندیدیاز، از آگار دکستروز سابوراد استفاده نمودیم.
با استفاده از یک قالب فلزی استریل، سه گودال (با قطر ۴ میلی متر و عمق سه میلی متر) ساخته شد و یک پستانک لاستیکی در هر صفحه‌ی گودال کار گذاشته شد. مواد تلقیحی تا ۵/۰ استانداردهای کدورت مک‌فارلند تهیه و تنظیم شد که این میزان مطابق با دستورالعمل استانداردهای کمیته‌ی ملی آزمایشگاه بالینی
بود [۱۰]. صفحات آگار، با میکرو ارگانیسم‌های کشت‌شده‌ی مربوطه، با سرعت بالا چرخش داده شدند. سپس با استفاده از یک قاشق هیدرولیکی، خمیردندان‌ها به داخل گودال‌ها ریخته شدند. در این مرحله، صفحاتِ مذکور در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد به مدت ۴۸ ساعت در محیط‌های مربوطه‌ی خود نگهداری شدند؛ یعنی ای. فکالیس و سی. آلبیکانس در دستگاه انکوباتور، اس. موتانس و اس. میتیس در شیشه شمعی، و ال. اسیدوفیلوس پرهوتلا اینترمدیا و پپتواسترپتوکوکوس آناروبیوس در شیشه‌های بی‌هوازی (با سیستم بی هوازیِ مارک ۲ و بسته گاز اچ‌آی بی‌هوازی، ساخت آزمایشگاه محیط‌های کشت بمبئی، هندستان، ۹۱.۰۲۲.۲۵۰۰.۰۹۷۰) قرار گرفتند که همگی این محیط‌ها بر مبنای گازهای تولید شده از مواد شیمیایی کار می‌کنند.
پس از انجام انکوباسیونِ فوق، نواحیِ ممانعت (یعنی مناطقی که هیچ باکتری‌ای در آن‌ها رشد نکرده) در دیواره‌های گودال‌های حاویِ خمیر دندان‌ها مورد بررسی قرار گرفت. این نواحی، به صورت نقاطی مدوّر در اطراف دیواره گودال‌ها مشخص بود. قطرهای مربوط به نواحی مذکور با یک دستگاه سنجه‌ی نواحیِ آنتی بیوتیکی (ساخت آزمایشگاه‌های محیط‌های کشت اچ‌آی) اندازه گیری شد. میانگین قطرِ سنجه‌های گودال‌ها (بر حسب میلی‌متر) نشان دهنده‌ی مقدار ممانعتی بود که در محصولاتِ مورد آزمایش وجود داشت. بعلاوه، هیچ تلاشی برای مبهم کردن ماهیتِ عامل‌های آزمایش صورت نگرفت. این آزمایش، ۶ بار بر روی هر سه محصول تکرار شد تا نسبت به خطاهای فنیِ احتمالی در جریان آزمایش‌ها اطمینان حاصل شود. سپس آزمون کروسکال والیس بر روی نمونه‌ها پیاده شد و نتایج به دست آمده، با استفاده از نرم‌افزار SPSS (ورژن ۱۴) تحلیل شد.
نتایج
نتایج این پژوهشِ آزمایشگاهی نشان داد که ژل دندان آلوئه ورا، از نظر کنترل تمام ارگانیسم‌های مورد بررسی در این تحقیق تاثیری برابر با خمیر دندان‌های ب و پ دارد. بعلاوه، هر سه خمیر دندان، حداکثر فعالیت ضد میکربی در برابر سی. آلبیکانس و تمام باکتری‌های بی‌هوازی در محیط آزمایشگاهی را از خود نشان دادند.
خمیر دندان الف، در مقابسه با خمیر دندان‌های ب و پ، تاثیر ضد باکتریاییِ بیشتری در برابر اس. میتیس داشت (p = ۰.۰۳۴). جدول زیر، نواحی ممانعتِ به دست آمده از هر خمیر دندان بعد از ۴۸ ساعت را نشان می‌دهد.
بحث مروری بر ادبیات پژوهشیِ موجود نشان می‌دهد که منافع و مزایای مصرف آلوئه ورا برای بهداشت دهان، تاپیش از این تحقیق، مورد بررسی قرار نگرفته است. خواص ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد ویروسیِ آلوئه ورا قبلا مورد پژوهش قرار گرفته اند. بعلاوه، تحقیقات قبلی نشان داده است که مصرف آلوئه ورا، سبب کاهش سوختگی و التهاب و درد شده و به درمان آن‌ها کمک می‌کند.
اثرِ ضد میکروبیِ آلوئه ورا، ناشی از آنتراکینون‌های طبیعیِ این گیاه است. این آنتراکینون‌های طبیعی عبارت‌اند از: آلوئه ایمودین، اسید آلوئتیک، آلوئین، آنتراسین، آنترانول، باربالوئین، اسید کریسوفانیک، روغن اِستِر، استر اسید سینامونیک، ایزو باربالوئین، و رسیستانول [۱۱]. این آنتراکینون‌ها اگرچه در غلظت‌های بالا می‌توانند سمی باشند [۱۲]، اما در غلظت‌های پایین، فعالیت‌های ضد درد، ضد باکتری، ضد قارچی، و ضد ویروسی از خود نشان می‌دهند. ساپونین‌ها که حاوی گلیکوسیدها می‌باشند، موادی صابونی هستند که هم خاصیت تمیزکنندگی دارند و هم از خواص ضدعفونی کننده برخوردارند [۱۵-۱۳].
اَسیمانان که یک کربوهیدرات مانوز است و از گیاه آلوئه ورا به دست می‌آید نیز دارای چسبندگی و ویسکوزیته‌ای است که آن را برای فرمول‌های چسبندگی دندان، ایده‌آل می‌سازد. تحقیق که در سال ۱۹۹۸ منتشر شد نشان داد که فرمول‌های ۱۵۰:۱ اسیمانان (که حاوی ۰۵/۰ درصد کلرید بنزالکونیوم، ۱/۰ درصد متیلپارابن، و ۰۱/۰ درصد هیامین ۱۶۲۲ است) قدرت چسبندگی و پی‌هاشِ ایده‌آلی داشته و از حداقل میزان سمیّت سلولی برخوردار است [۱۶].
ارگانیسم‌های مورد استفاده در این تحقیق، هم شامل فلورهای طبیعی و هم شامل پاتوژن‌های حفره‌ی دهان می شد. در این تحقیق مشخص گردید که اس. موتانس ارتباطی بسیار قوی با آغاز پوسیدگی دارد، در حالی که بین لاکتوباسیل‌ها و افزایش پوسیدگی، همبستگی زیادی مشاهده می‌شود [۱۷]. تحقیقی که در سال ۱۹۹۵ توسط بای و همکارانش منتشر شد نشان داد که مقدار زیادی کاندیداز در کودکانِ مبتلا به دیابت‌های وابسته به انسولین، سبب ایجاد علایمی چون خشکی دهان، احساس سوزش، و شکاف‌های دردناک در دهان می‌شود [۱۸]. این در حالی است که ای. فکالیس نیز ارتباط نزدیکی با عفونتِ مجدد و عدم موفقیت در درمان ریشه دندان‌ها دارد [۱۹].
میکروب‌های بی‌هوازی، بخش مهمی از فلوراهای دهان و دندان را تشکیل می‌دهند. نقش این میکروب‌ها در ایجاد بیماری‌های لثه و عفونت ریشه دندان ایفا می‌کند و البته نقش آن‌ها در اشاعه‌ی بیماری‌های عفونی دهان و دندان را نیز نباید نادیده گرفت. پرهوتلا اینترمدیا نیز شیوع زیادی در میان میکروب‌های بی‌هوازی که در عفونت‌های لثه داشتند و این بدان معناست که ارگانیسم‌هایی خاص، تناسب زیادی با این پژوهش پیدا می‌کردند [۲۰].
بخش عمده‌ای از تاثیراتِ ضد میکروبیِ خمیر دندان‌های تجاری موجود را می‌توان ناشی از محتوای فلوریدِ آن‌ها دانست که در قالب سدیم مونو فلورو فسفات (با غلظت ۱-۵۰۰) در بازار ارایه می شود. اما ژل آلوئه ورای مورد استفاده در این تحقیق، حاوی هیچ فلوراید افزوده ای نبود و با این حال، میزان اثرگذاری اش از نظر فعالیت‌های ضد میکروبی، به همان اندازه‌ی خمیر دندان های تجاری بود.
نتیجه گیری :
این تحقیق آزمایشگاهی ثابت کرد که ژل دندان آلوئه ورا به اندازه‌ی دو خمیر دندانِ تجاریِ مورد استفاده در تحقیق، می‌تواند تمام ارگانیسم‌های مورد بررسی را کنترل نماید. بعلاوه، ژل دندان آلوئه ورا اگرچهع فاقد محتوای فلورایدِ اضافی
است اما در مقابله با ارگانیسم اس. میتیس، تاثیری بیشتر از خمیر دندان‌های مورد بررسی دارد. با این حال، برای تضمینِ این نتایج و اطمینان کامل از تاثیر این محصولاتِ دندان، باید آزمایش‌های بالینیِ بلندمدتی را به انجام رساند که در آن‌ها، نمونه‌های بالینی بیشتری ایزوله و تحت بررسی و آزمایش قرار گیرند.
اظهاریه‌ی سلب مسئولیت مولفان این مقاله صراحتا اعلام می‌کنند که هیچ وابستگی و رابطه‌ای با هیچ یک از تولید‌کنندگان محصولاتی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته‌اند ندارند.
اطلاعاتی درباره‌ی مولفین دکتر جرج، استادیار گروه دندانپزشکی اطفال و پیشگیری از بیماری‌های دندان در کالج پوشگاگیری دانشگاه علوم دندان تیرووالام در کرالای هندوستان است. دکتر بات، استاد و مدیر گروه دندانپزشکی اطفال و پیشگیری از بیماری‌های دندان در کالج بیمارستان دندانپزشکی ینوپویا در مونگالور کارناتاکای هندوستان است. و دکتر آنتونی، استاد گروه میکروبیولوژی کالج بیمارستان فادر مولر در مونگالور کارناتاکای هندوستان است.
منابع
- Itthagarun A, Wei SH. Analysis of fluoride ion concentrations and in vitro fluoride uptake from different commercial dentifrices. Int Dent J 1996; 46(4); 357-361.
- Collins CE. Alvagel as a therapeutic agent in the treatment of roentgen and radium burns. Radiol Rev Chicago Med Rec 1935; 57:137-138.
- PDR for herbal medicines. Montvale, NJ: Medical Economics Company; 1998:631.
- Red book, 2004. Montvale, NJ: Thomson Healthcare; 2004:53.
- Tyler V. The honest herbal: A sensible guide to the use of herbs and related remedies, ed. 3. New York: Pharmaceutical Products Press; 1993: 25-28.
- Krinsky DL, Hawkins EB, Pelton R, Willis NA, Lavalle JB. Natural therapeutics pocket guide, ed. 2. Cleveland: Lexi-Comp, Inc.; 2003: 379.
- Venkatrama EV. The miracle worker. New Indian Express 2005; November 22:3.
- Gold DG, Jordan HV, Van Houte J. A selective medium for Streptococcus mutans. Arch Oral Biol 1973; 18: 1357-1364.
- Ananthanarayanan R, Panicker CKJ. Text book of microbiology, ed. 7. Hyderabad, India: Orient Black Swan; 2005: 628.
- National Committee for Clinical Laboratory Standards. Performance standards for antimicrobial disc susceptibility tests; approved standard, ed. 8. Wayne, PA: National Committee for Clinical Laboratory Standards; 2003: 9.
- Wynn RL. Aloe vera gel: Update for dentistry. Gen Dent 2005; 53 (1):6-9.
- Davis RH. Aloe vera: A scientific approach. New York: Vantage Press; 1997.
- Plaskett LG. The health and medical use of aloe vera. Tacoma, WA: Life Sciences Press; 1996.
- Coats BC. The silent healer: A modern study of aloe vera. Garland, TX: B.C. Coats; 1979.
- Gage D. Aloe vera: Nature’s soothing healer. Rochester, VT: Healing Arts Press; 1996.
- Tello CG, Ford P, Iacopino AM. In vitro evaluation of complex carbohydrate denture adhesive formulations. Quintessence Int 1998; 29 (9):585-593.
- Zickert I, Emilson CG, Krasse B. Streptococcus mutans, lactobacilli and dental health in 13-14-year-old Swedish children. Community Dent Oral Epidemiol 1982; 10 (2): 77-81.
- Bai KY, Reddy CD, Abu-Talib SH. Oral candidial carriage in young insulin dependent diabetics. J Ind Pedo Prev Dent 1995; 13 (1):20-23.
- Kayaoghu G, Orstavik D. Virulence factors of Enterococcus faecalis: Relationship to endodontic disease. Crit Rev Oral Biol Med 2004; 15(5): 308-320.
- Newman MG. Anaerobic oral and dental infections. Rev Infect Dis 1984; 6 Suppl 1:S107-S114.
این مقاله با اجازه‌ی آکادمی دندانپزشکی عمومی منشتر شده و حق کپی‌رایت آن متعلق به این آکادمی است. تمام حقوق این اثر برای آکادمی دندانپزشکی عمومی محفوظ است.